Zamm-ı sure okumakla ilgili sorular
Sual: Muavvizeteyn, Felak ve Nas sureleri mi? 4 Kul da Kâfirun, İhlas, Felak ve Nas sureleri mi?
CEVAP
Evet.
Rükûda hatırlayan
Sual: Namazda zammı sureyi okumadığını rükûda hatırlayan kimse ne yapar?
CEVAP
Rükûdan doğrulup zammı sureyi okur. Tekrar rükûa gider. Bu durumda secde-i sehv gerekmez diyenler olduğu gibi, gerekir diyen âlimler de vardır.
Vacib olan kunut duaları unutulsa, rükûda iken hatırlansa artık geri dönülüp kunut okunmaz. Vacib terk edildiği için secde-i sehv gerekir. Döner de, kunut dualarını okursa, rükûa gitmeden secdeye gitmesi gerekir. Rükûu tekrar ederse, kasten iki rükû yaptığı için namaz bozulur. Çünkü rükûu kıraatten hemen sonradır. Kunutu okumasa da secde-i sehv gerekir, dönüp geriye okusa da secde-i sehv gerekir. Uygun olanı, rükûda kunutları okumadığını hatırlayan kimse, artık geri dönmez. Secde-i sehv ile namazını tamamlar. (Redd-ül-muhtar)
Kunut duasını okumayı rükûda hatırlayan, kunutu rükûda okumaz, kıyama da kalkıp okumaz. Tatarhaniyye’de de böyledir. Bu kimse, şayet rükûdan kıyama dönse ve kunutu okusa, bu durumda, rükûu yenilemezse, namazı bozulmaz. Tekrar rükû yaparsa namazı bozulur. Bahr-ür-râık’ta da böyledir; fakat bu kimse kunutu unuttuğunu, rükûdan kalkınca hatırlarsa, kunutu okumaya dönmez. Mudmerât’ta da böyledir. (F. Hindiyye)
Zamm-ı surenin en az miktarı
Sual: Zamm-ı sure olarak üç âyetten aşağı olmaz deniyor. İki âyet olan Amenerresulü veya tek âyet olan Âyet-el-kürsi okumak caiz değil midir?
CEVAP
Caizdir. Zamm-ı sure, Fatihadan sonra okunan, en az üç âyete veya üç âyet uzunluğunda bir âyete denir. Üç âyetin miktarı, en az, 30 harf olmalıdır. (Redd-ül-muhtar)
İki âyet olan Amenerresulü veya tek âyet olan Âyet-el-kürsi de, üç kısa âyetten uzun oldukları için zamm-ı sure olarak okunur. Hatta Âyet-el-kürsi tek âyet olduğu halde, yarısı birinci rekatta, diğer yarısı da, ikinci rekatta okunabilir.
Sadece Besmele okumak
Sual: Namazda zammı sure olarak Besmele okumak yeter mi?
CEVAP
Sadece Besmele okumak mekruh olur. (Fetava-i Hindiyye)
Gücü yettiği kadar
Sual: Zekâ özürlü birisi, duaları iyi söyleyemiyor eksik namaz kılması uygun olur mu?
CEVAP
Okuyabildiği kadar okur. Herkese gücünün yettiğinden fazlası sorulmaz.
Bir sure okumak
Sual: Sabah namazında, uzun sure okumak için birinci rekâtta, Elemtere’den başlayıp üç beş sure okumak mı uygun, yoksa bir sure okumak mı?
CEVAP
Bir sure okumak daha iyidir.
Tebbet suresi
Sual: (Tebbet suresinde beddua olduğu için zamm-ı sure olarak okunmaz. Beddua ile Allah’ın huzuruna çıkılmaz) denmesi yanlış değil mi? Zamm-ı sure olarak her âyet okunmaz mı?
CEVAP
Her âyet-ı kerime zamm-ı sure olarak okunur. Kur’an-ı kerimde beddua olan, lanet okunan çok âyet-i kerime vardır. Hepsi de okunur. Birkaçının meali şöyledir:
(Allah’ın laneti inkâr edenlerin üzerine olsun.) [Bekara 89]
(Biz kitapta açıkça belirttikten sonra, indirdiğimiz açık delilleri ve hidayeti gizleyenlere, hem Allah, hem de bütün lanet ediciler lanet eder.) [Bekara 159]
(Âyetlerimizi inkâr edip kâfir olarak ölenler var ya, işte Allah’ın, meleklerin, insanların hepsinin laneti onlaradır.) [Bekara 161]
(Allah, iki yüzlü erkek ve kadınlarla inkârcılara, ebedi kalacakları Cehennem ateşini hazırlamıştır. Allah lanet etsin! Onlara devamlı azap vardır.) [Tevbe 68]
(Allah ve Resulünü incitenlere Allah, dünyada ve ahirette lanet etmiştir.) [Ahzab 57]
Önceki sureyi okumak
Sual: İkinci rekâtta, birinci rekâtta okunan sureden öncekini veya birinci rekâttan daha uzun bir sure okumak mekruh mudur?
CEVAP
Evet, mekruhtur. Farz ve nâfilelerin hepsinde, ikinci rekâtta birinci rekâttan daha uzun okumak mekruhtur. Kasten okunmazsa mekruh olmaz. Eğer okunmaya başlanmışsa artık terk edilmez, devam edilir. (Halebî)
Nâfile namazlarda mekruh olmayacağını bildiren âlimler de vardır.
Aynı sureyi okumak
Sual: Bir namazın her rekâtında aynı zamm-ı sureyi okumak mekruh olur mu?
CEVAP
Nafilelerde mekruh olmaz. Farz veya kaza kılarken mekruh olur.
Nâfile kılarken
Sual: Dört rekâtlık bir nâfile namazda, sırasıyla Maun, Kevser, Kâfirun ve Nasr surelerini okumak mekruh olur mu?
CEVAP
Nâfile namazlarda üçüncü rekâtta, kendisinden önceki rekâttan daha uzun okumak mekruh olmaz, çünkü üçüncü rekâtla başka müstakil bir bölüme başlanmış olmaktadır. (Halebî)
Nâfile kılarken fazla okumak
Sual: Nâfile kılan kimse, zamm-ı sureyi bir rekâtta iki defa veya daha fazla okusa yahut her iki rekâtta da aynı sureyi okusa mekruh olur mu?
CEVAP
Nafile namazlarda mekruh olmaz, fakat farz ve kaza namazlarında mekruh olur. (Halebî, Hindiyye)
Sünnette zammı sure
Sual: Sünnetlerde ve diğer nafile namazlarda, zamm-ı sure olarak aynı sureler okunabilir mi?
CEVAP
Okunabilir. Peygamber efendimiz, sabah namazının sünneti ile akşamın sünnetinde Kâfirun ve İhlas’ı; öğle namazının ilk dört rekât sünnetinde dört Kul’ü; öğlenin son sünnetiyle yatsının son sünnetinde Felak ve Nas’ı okumuştur. (Tergib-üs salat)
Dört Kul: Kâfirun, İhlas, Felak ve Nas sureleridir.
Sure okumak
Sual: Namazda, zamm-ı sure olarak uzun birkaç âyet okumak, kısa bir sure okumaktan evla mıdır? Mesela Âmenerresulü’yü okumak Kevser suresi okumaktan evla mıdır?
CEVAP
Hayır, kısa veya uzun sure okumak, uzun olsa da bir veya birkaç âyet okumaktan daha sevabdır. Tek sure okumak, birkaç sure okumaktan daha sevabdır. Bir kısa sure kadar üç âyet okumak da, uzun bir âyet okumaktan daha sevabdır.
Aynı namazda aynı sureyi okumak
Sual: Namazda Kur’an okumak, namaz haricinde Kur’an okumaktan daha sevab olduğu için, akşam ve sabah namazlarından sonra okunması sünnet olan Haşr suresinin sonunu, yalnız kılarken, sabah ve akşam namazında okumak uygun olur mu?
CEVAP
Evet, uygun, fakat her zaman okumamalı.
İmamın aynı namazların aynı rekâtlarında, aynı âyetleri okumayı âdet edinmesi mekruhtur. Yalnız kılanlar için de, her namaz için böyledir denildi. Ara sıra başka âyet de okumalıdır. Namazda kısa bir sure, mesela Fil veya Kevser suresini okumak, uzun bir âyet okumaktan daha sevabdır. (İbni Abidin)
Zammı sure sırası
Sual: Namazda zamm-ı sureler hangi sırayla okunur?
CEVAP
Mushaf’taki sırayla okunur. Tersine okumak tahrimen, önceki rekâtta okunan sureyi okumak tenzihen mekruhtur. Bir de, önceki rekâtta okuduğumuzdan, üç veya daha fazla âyet uzun olan bir sureyi okumak mekruhtur. Üçüncü kural da, bir sure atlanarak okumak mekruhtur. Bu üç kurala uygun okununca mesele kalmaz. Başka yeni bir namaz kılarken, artık önceki namazdaki sıraya riayet etmek gerekmediği gibi; unutarak, yanılarak böyle okuyunca mekruh olmaz.
Sual: Farz namazda Fatiha’dan sonra zamm-ı sure okumayı unutana secde-sehv gerekir mi?
CEVAP
Birinci ve ikinci rekâtlarda okumayı unutursa, üçüncü ve dördüncü rekâtlarda okumak ve secde-i sehv yapmak gerekir.
Aynı sureyi okumak
Sual: S. Ebediyye’de, (İmamın aynı namazların aynı rekâtlarında, aynı âyetleri okumayı âdet edinmesi mekruhtur. Yalnız kılanlar için de her namaz için böyledir denildi. Ara sıra başka âyet de okumalıdır) deniyor. Bu farz için midir? Sünnet ve nafilelerde aynı sûreleri okumak caiz midir? Ben sadece Kevser, İhlas ve Felak sûresini biliyorum. Vitirde hep bu üç sûreyi okusam mahzuru olur mu?
CEVAP
S. Ebediyye’de bildirilen farz namazlar içindir. Her namazda aynı âyetleri okumanın mekruh olması imamlar içindir. (Yalnız kılanlar için de böyledir denildi) deniyor. Denildi denince bunun zayıf kavil olduğu anlaşılır. Yani yalnız kılan farz namazlarda bile aynı sureleri okuyabilirse de, farklı sureler bilirse ara sıra onları da okuması iyi olur. Nafile için böyle bir kayıt yoktur. Sünnetler de nafiledir. Hattâ vitir vacib bile, sure okuma yönünden nafileye tâbidir. Yani bir kimse vitirde hep, Kevser, İhlas ve Felak surelerini okusa mekruh olmaz. Üç sûre bildiğinize göre, farz namazlarda, bazen Kevser ile İhlas sûresini, bazen de Kevser ile Felak sûresini okumanız iyi olur. Böylece aynı sûreleri okumamış olursunuz.
Sünnetlerde aynı sûre okumanın mahzuru olmaz. Peygamber efendimiz, sabah namazının sünneti ile akşamın sünnetinde Kâfirun ve İhlas’ı; öğle namazının ilk dört rekât sünnetinde dört Kul’ü [Kâfirûn, İhlâs, Felak, Nas]; öğlenin son sünnetiyle yatsının son sünnetinde Felak ve Nas’ı okumuştur. (Tergib-üs salat)
